Manipur: ఇంఫాల్ వీధుల్లో పెట్రోల్ బాటిళ్లతో యువత హల్ చల్ చేస్తోంది. తమ నాయకుడ్ని అరెస్ట్ చేస్తే తాము ఆత్మహుతి చేసుకుంటామంటూ బెదిరిస్తోంది. మణిపూర్ లోయలో తాజాగా కన్పిస్తోన్న దృశ్యమిది. ఒక నాయకుడి అరెస్టుతో ఐదు జిల్లాల్లో కర్ఫ్యూ, ఇంటర్నెట్‌ బంద్ అయ్యింది. అయినా ప్రజలు వెనకడుగు వేయడంలేదు. జాతి సంఘర్షణల మంట ఇంకా చల్లారకముందే, ఇప్పుడు ప్రభుత్వానికి ప్రజల భయం మొదలైంది. మణిపూర్ రాజధాని ఇంఫాల్‌లో అరంబాయి టెంగోల్ AT నాయకుడు కనన్ సింగ్ అరెస్టుకు నిరసనగా నిరసనకారులు నిప్పంటించుకుంటామని బెదిరించారు.
మెయిటీ-కుకి జాతి ఘర్షణల్లో పాల్గొన్నట్లు మెయిటీ కమ్యూనిటీకి చెందిన స్వచ్ఛంద సంస్థ నేత అరంబాయి టెంగోల్ AT నాయుకుడి అరెస్టు చేయడంతో, యువకులు తాము ఆత్మహుతి చేసుకుంటామంటూ తలలపై పెట్రోల్ పోసుకున్నారు. కనన్ సింగ్‌ను అరెస్టుతో ఇంఫాల్‌లో నిరసనలు చెలరేగాయి. నిరసనకారులు రోడ్డుపై టైర్లు తగలబెట్టి ఆందోళనకు దిగారు. ఇంఫాల్ నివాసితులు కొందరు కాల్పుల శబ్దం విన్నట్లు కూడా తెలిపారు. నిరసన దృశ్యాలలో, నల్ల టీ-షర్టులు ధరించిన యువకుల గుంపు పెట్రోల్ బాటిళ్లను పట్టుకుని కనిపించారు.
ఈ సందర్భంగా వారు నినాదాలు చేశారు. తాము ఆయుధాలు వదులుకున్నామని, వరదల సమయంలో ప్రభుత్వం చేయాల్సిన పని చేయకుంటే తాము చేశామని, ఇప్పుడు తమ నాయకుడ్ని అరెస్ట్ చేయడం ఏం పద్ధతని వారు ప్రశ్నిస్తున్నారు. చావనైనా చస్తాం గానీ, అరెస్ట్ చేసిన నాయకుడ్ని వదిలి పెట్టాలని వారు డిమాండ్ చేశారు. ఫిబ్రవరి 2024లో అదనపు పోలీసు సూపరింటెండెంట్ మోయిరంగ్థెమ్ అమిత్ ఇంటిపై దాడి, ఆ తర్వాత సీనియర్ పోలీసు అధికారి కిడ్నాప్‌లో కనన్ సింగ్ ప్రధాన నిందితుడు.
ఫిబ్రవరిలో మణిపూర్ గవర్నర్ AK భల్లా, రాష్ట్రపతి పాలనలో, సరిహద్దు రాష్ట్రంలోని ప్రతి ఒక్కరూ అక్రమంగా స్వాధీనం చేసుకున్న దోచుకున్న తుపాకీలను అప్పగించాలన్న ఆదేశం తర్వాత, పర్వత ప్రాంతాలలోని మెయిటే గ్రామాల భద్రతా హామీపై AT తుపాకీలను అప్పగించడాన్ని నిరసనకారులు ప్రస్తావించారు. మణిపూర్ లోయ ప్రాంతాలలో ఇటీవలి రోజుల్లో వరద సహాయక చర్యల్లో AT సభ్యులు కూడా కనిపించారు.
నేషనల్ ఇన్వెస్టిగేషన్ ఏజెన్సీ NIA మణిపూర్‌లో AT చీఫ్ కొరోంగన్బా ఖుమాన్‌పై సహా అనేక కేసులను పరిశీలిస్తోంది. 2023 అక్టోబర్‌లో మణిపూర్ పోలీసు అధికారిని స్నిపర్ రైఫిల్‌తో చంపారనే ఆరోపణలతో సరిహద్దు పట్టణం మోరే నుండి వారి కమ్యూనిటీకి చెందిన అనుమానిత తిరుగుబాటు నాయకుడిని అరెస్టు చేయడంపై కుకి తెగలు పెద్ద ఎత్తున ఆందోళన చేస్తున్న నేపథ్యంలో ఇంఫాల్‌లో తాజా నిరసనలు వచ్చాయి. నిందితుడు, కామ్‌గింగ్‌ థాంగ్ గాంగ్టే, కేంద్ర-రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలతో సస్పెన్షన్ ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన తిరుగుబాటు గ్రూపునకు చెందిన కుకి నేషనల్ ఆర్మీ KNA నాయకుడు.
KNA, SoO సస్పెన్షన్ ఆఫ్ ఆపరేషన్స్ ఒప్పందంపై సంతకం చేసినప్పటికీ, కాల్పుల ఉల్లంఘన ఆరోపణలను ఎదుర్కొంటోంది. 2023 మేలో జాతి హింస ప్రారంభమైన సమయంలో అసమర్థ చట్ట అమలు కారణంగా గ్రామ వాలంటీర్లుగా ఆయుధాలు చేపట్టవలసి వచ్చిన సాంస్కృతిక సంస్థ అని AT అంటోంది. చట్టం అమల్లో లేకపోవడం వల్ల పర్వత ప్రాంతాలలోని మెయిటీ గ్రామాలు, కుకి మిలిటెంట్లు దాడులకు గురయ్యాయంటోంది.
అరంబాయి టెంగోల్ AT అనేది కుకి గ్రామాలపై దాడి చేస్తున్న రాడికల్ మెయిటీ మిలీషియా అని కుకి తెగలు ఆరోపిస్తున్నాయి. 2023 మేలో జరిగిన మొదటి ఘర్షణల తర్వాత అంతర్-జిల్లా సరిహద్దుల్లోని వారి గ్రామాలపై AT దాడులు ప్రారంభించిందని, దీని వలన కుకి తెగలు ఆయుధాలు చేపట్టి గ్రామ వాలంటీర్లను ఏర్పాటు చేయాల్సి వచ్చిందని కుకి సమూహాలు ఆరోపించాయి.
పోలీసు ఆయుధశాల దోపిడీ చేసిన కేసుల్లో చాలా మంది AT సభ్యుల పేర్లు ఉన్నాయి. గత పదేళ్లుగా మణిపూర్‌లో అంతరించిపోయిన PLA, KYKL, KCP వంటి నిషేధించబడిన మెయిటీ మిలిటెంట్ గ్రూపులు మే 2023 తర్వాత మయన్మార్ నుండి తిరిగి వస్తున్నాయని బలగాలు అంచనా వేస్తున్నాయి. యునైటెడ్ నేషనల్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్ పాంబే, UNLF P, కేంద్ర- రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలతో SoO సస్పెన్షన్ ఆఫ్ ఆపరేషన్స్, కాల్పుల విరమణపై సంతకం చేసిన ఏకైక మెయిటీ మిలిటెంట్ గ్రూప్.
మణిపూర్‌లో కూకి, జోమి, హ్మార్ తెగలు దాదాపు రెండు డజన్ల తిరుగుబాటు గ్రూపులను కలిగి ఉన్నాయి. కుకి నేషనల్ ఆర్గనైజేషన్ KNO, యునైటెడ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్ UPF అనే రెండు సంస్థలున్నాయి. మణిపూర్ హింస 260 మందికి పైగా ప్రాణాలను బలిగొంది. 50 వేల మంది నిరాశ్రయులయ్యారు.
